آیا جنگ اوکراین به ساخت بمب هسته ای ایران سرعت می بخشد؟

 

ساندی گاردین: پرسشی که پیش روی ما قرار دارد این است که اگر اوکراین تسلیحات هسته‌ای خود را  به جای اینکه در سال 1994 کنار بگذارد، حفظ می‌کرد، آیا ولادیمیر پوتین امسال وحشیانه به این کشور حمله می‌کرد؟ به هر حال، هیچ دلیل خاصی برای این حمله وجود نداشت، به جز میراث فانتزی شخص پوتین، که باور داشت که او جانشین واقعی پیتر کبیر است؟ دلیل اهمیت این پرسش این است که چنین چیزی در کشورهای کوچک دنیا مطرح می شود. اگر با یک قلدر بزرگ غیرمنطقی مانند روسیه روبرو هستید، چه شانسی برای محافظت از خود بدون سلاح هسته ای دارید؟ البته، اگر عضو ناتو هستید، طبق ماده 5 از شما محافظت می شود، به این معنی که حمله به یک عضو به عنوان حمله بر علیه همه تلقی می شود. به عبارت دیگر، شما به سلاح های هسته ای خود نیاز نخواهید داشت. اگر عضو ناتو نیستید، خودتان هستید و خودتان. به همین دلیل است که فنلاند و سوئد پس از حمله روسیه به اوکراین در پنج ماه پیش، برای پیوستن به این پیمان شتاب می کنند .

بگذارید این نکته را یادآوری کنم که هنگامی که اتحاد جماهیر شوروی در دسامبر 1991 فروپاشید، اوکراین سومین انبار بزرگ تسلیحات هسته‌ای جهان را در خاک خود داشت. روسیه و غرب نگران، در نهایت کی یف را متقاعد کردند که در ازای تضمین روسیه مبنی بر محافظت از مرزهایش و احترام به حاکمیت آن، سلاح ها را کنار بگذارد. با امضای یادداشت بوداپست در سال 1994، روسیه نه تنها حاکمیت اوکراین را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت شناخت، بلکه تمامیت ارضی آن را نیز تضمین کرد. سه سال بعد، روسیه حتی یک معاهده دوستی با اوکراین امضا کرد. اکنون پس از حمله روسیه به اوکراین می دانیم که ارزش این معاهده روسیه با اوکراین حتی از ارزش کاغذی که روی آن نوشته شده نیز کمتر بوده است. ما مطمئنا می دانیم که پوتین درباره معاهدات بین المللی که مانع شکوه بیشتر او می شود، چه فکر می کند.
اما ایران :
پوتین تنها رهبر در جهان نیست که معاهده‌ها را پاره می‌کند. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا نیز همین کار را کرد. زمانی که ترامپ در سال 2018 به طور یکجانبه از توافق هسته ای که به طور رسمی به عنوان برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام شناخته می شود، خارج شد و اعلام کرد که مجوز تحریم های جدید «فلج کننده اقتصاد» بر علیه ایران را صادر می کند، ایران برعلیه آمریکا شکایت کرد. تهران با موفقیت در دیوان بین‌المللی دادگستری استدلال کرد که تحریم‌ها پیمان دوستی قبلی در سال 1955 را نقض می‌کند. ترامپ خشمگین این معاهده را نیز پاره کند، چرا که او استراتژی رویارویی با ایران را دنبال می‌کند. 

در مورد برجام نظرات مختلفی وجود دارد و جمع بندی نهایی از میان نظرات متفاوت این است که این توافق اگرچه کامل و بی نقص نبود اما دستکم برنامه هسته ای ایران را تحت کنترل شدید بین المللی قرار می داد. برجام نظارت بین‌المللی و دسترسی بی‌سابقه‌ای به برنامه هسته‌ای ایران ایجاد کرد و محدودیت‌های سخت‌گیرانه ای برای تضمین این که ایران نمی‌تواند برنامه‌اش را تسلیحاتی کند، در ازای رهایی از تحریم‌های اقتصادی برای ایران، اعمال کرد.

حتی پس از خروج آمریکا از برجام، تهران در ابتدا به تمامی تعهدات خود ذیل برجام وفادار ماند و در عین حال تلاش کرد تا این توافق را با بازماندگانش یعنی روسیه، چین، آلمان، بریتانیا و فرانسه نجات دهد.
پس از 11 ماه گفتگوهای غیرمستقیم بین تهران و ایالات متحده در دوره ریاست جمهوری جو بایدن و در حالی که به نظر می رسید برجام در ماه مارس گذشته دوباره از سر گرفته می شود اما به خاطر اختلاف دو کشور ایران و آمریکا بر سر حذف سپاه از لیست تروریستی آمریکا، گره ای در کار مذاکرات افتاد که تا اکنون نیز ادامه یافته است.
آخرین گفتگوهای غیرمستقیم درباره برجام در اواخر ژوئن در دوحه انجام شد، اما طبق گفته وزارت خارجه آمریکا و اتحادیه اروپا، "بدون هیچ پیشرفتی" دوباره پایان یافت. بدبینان معتقدند که ایران عمدا مذاکرات را تا رسیدن به وضعیت آستانه سلاح هسته‌ای به تعویق می‌اندازد......

منبع و ادامه: ساندی گاردین