آیا رئیس جمهور جدید ایران می تواند توافق هسته ای را احیا کند؟

 

مدرن دیپلماسی: اولویت های رئیس جمهور منتخب ایران، برای احیای توافق هسته ای امیدوارکننده به نظر می رسد. انتظار می رود پزشکیان جواد ظریف، دیپلمات کارکشته و وزیر امور خارجه سابق ایران در دوره ریاست جمهوری روحانی را منصوب کند. ظریف نقش اساسی در انعقاد برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) با 1+5 داشت. موفقیت این توافق هسته ای به عوامل مختلفی بستگی دارد، برخی داخلی و برخی خارجی. پزشکیان با مخالفت شدید مجلس تحت سلطه محافظه کاران روبرو خواهد شد، پارلمانی که تمایلی به احیای توافق هسته ای ندارد. تشکیلات امنیتی قدرتمند و قوی ایران به فرماندهی علی خامنه ای  نیز در همان جبهه قرار دارند. در نهایت، اگر دونالد ترامپ دوباره به سمت ریاست جمهوری برگزیده شود، می تواند یک عهد شکن باشد.

مسعود پزشکیان جراح قلب است و پیش از این در دولت محمدرضا خاتمی، رئیس جمهور سابق اصلاح طلبوزارت بهداشت را بر عهده داشت. پزشکیان همچنین به عنوان پزشک در جبهه های جنگ ایران و عراق (۱۳۵۹-۱۳۵۷) خدمت کرده است. او تنها کاندیدای اصلاح طلب در میان شش نامزد مورد تایید شورای نگهبان برای کاندیداتوری ریاست جمهوری بود. دور دوم رای گیری بین سعید جلیلی و مسعود پزشکیان در 14 تیرماه برگزار شد تا رای مردم 50 درصد به علاوه یک تعیین کننده باشد. 

توافق هسته ای ایران همچنان در کانون بحث های رسانه های بین المللی پس از انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ایران قرار دارد. پزشکیان هنوز هیچ پیام تبریکی از سوی رهبران غربی دریافت نکرده است. تنها استثنا، نبیلا مسرالی، سخنگوی سیاست خارجی و سیاست امنیتی اتحادیه اروپا است که در توییتی نوشت: «ما آماده تعامل با دولت جدید در راستای سیاست تعامل حیاتی اتحادیه اروپا هستیم.» جان کربی، سخنگوی کاخ سفید در پاسخ به این سوال که آیا انتخابات پزشکیان موضع مذاکره آمریکا در مورد توافق هسته ای را تغییر می دهد یا خیر. او پاسخ داد: نه، ما خواهیم دید این آقا چه کاری می‌خواهد انجام دهد، اما ما انتظار هیچ تغییری در رفتار ایران نداریم. انتخابات آمریکا در نوامبر سال جاری و به دلیل ادامه جنگ بین حماس و اسرائیل و جنگ روسیه و اوکراین و نقش ادعایی ایران در هر دو این درگیری ها ، ایران در کانون توجه قرار دارد. تا انتخاب رئیس جمهور جدید نمی توان انتظار تغییر سیاست عمده ای در آمریکا در قبال ایران داشت. کارشناسان در غرب بر این باورند که رهبران غربی نیاز به واکنش متقابل دارند و باید با ایران در موضوع هسته ای تعامل کنند.

پزشکیان در تجمعات و سخنرانی های خود بارها از اصطلاح فارسی «ایران قفس نیست» استفاده کرده است. ایران زندان نیست مفهوم این اصطلاح این است که ایران زندانی نیست که همیشه در تحریم و انزوا بماند. کمپین پزشکیان بر لزوم تعامل با غرب از جمله در موضوع هسته ای، رفع تحریم ها و بهبود شرایط اقتصادی کشور و همچنین دور شدن از آستانه جنگ منطقه ای متمرکز بود. پزشکیان از جمله معدود افرادی بود که با رویکرد حکومت در قبال معترضان پس از مرگ مهسا امینی در بازداشت مخالفت و انتقاد کرد.
توافق هسته ای ایران بین ایران و گروه 1+5 در سال 2015 در وین امضا شد. بر اساس این توافق، ایران باید غنی سازی اورانیوم را تا حد تسلیحات متوقف می کرد و بسیاری از برنامه های هسته ای خود را از بین می برد و به آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) اجازه نظارت می داد. در مقابل، ایران از تحریم‌های اعمال‌شده توسط ایالات متحده معاف می‌شود. تاریخ پایان این توافق سال 2030 است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق ایالات متحده، در سال 2018 به طور یکجانبه از توافق خارج شد و تحریم‌ها را بر علیه ایران بازگرداند. ترامپ در توجیه تصمیم خود گفت: «ما نمی‌توانیم از روند ایران با توجه به ساختار فاسد و پوسیده توافق فعلی جلوگیری کنیم. بنابراین، امروز اعلام می کنم که ایالات متحده از توافق هسته ای ایران خارج می شود. از آن زمان، ایران غنی سازی اورانیوم را به مواد با درجه تسلیحات افزایش داده است....

منبع و ادامه: مدرن دیپلماسی